జండా ప్రవరతనా నియమావళి-2002

 భారత జాతీయ జండా ప్రవరతనా నియమావళి - 2002 (Flag Code of India) 

ముఖ్య లక్షణాలు

 భారత జాతీయ జండా భారత దేశ ప్రజల ఆశలను, ఆక ంక్షలను సూచిసుత ంది. ఇది 

మన జాతీయ ఆతమగౌరవ నికి ప్రతీక. స రవజనీన అభిమానం, గౌరవం మరియు

విధేయత కలిగిఉంది. ఇది భారత ప్రజల మనసుులలో భావోదేవగ లతో కూడిన ఒక 

ప్రతేయక స ా నానిి ఆకరమంచి ఉంది.

 జాతీయ గౌరవభంగ నిరోధక చట్టం-1971 మరియు భారత జాతీయ జండా ప్రవరతనా 

నియమావళికి లోబడి భారత జాతీయ జండాను ఎగురవేయుట్, ఉప్యోగించుట్ 

మరియు ప్రదరిశంచుట్ జరుగుత ంది. భారత జాతీయ జండా ప్రవరతనా నియమావళి

జనవరి 26, 2002 నుండి అమలులోకి వచిచంది. స మానయ ప్రజల అవగ హన కొరకు 

భారత జాతీయ జండా ప్రవరతనా నియమావళి- 2002 యొకక ముఖ్య లక్షణాలు కిరంది 

విధంగ ఇవవబడాా యి.

 భారత జాతీయ జండా ప్రవరతనా నియమావళి- 2002 ని డిస ంబర్-30, 2021 

నాట్ి ఆదేశ ల ప్రక రం సవరించడం జరిగింది మరియు ప లిసటర్ లేదా మషన్ తో 

తయారు చేయబడా జండా అనుమతంచబడింది. జాతీయ జండాను చేతతో వడకిన 

లేదా చేతతో నేసిన లేదా మెషినుతో ప్తత/ప లిసటర్/ఉనిి/సిల్కక/ఖ్ాదీ తో 

తయారు చేయాలి.

 ప్బ్లి క్ లేదా ప్రయివేట్ు సంసా లేదా విదాయ సంసాల సభుయడు జాతీయ జండా 

గౌరవ నికి భంగం కలుగకుండా అనిి రోజులు, అనిి సందర ాలలోనూ 

ఎగురవేయవచుచను.

 భారత జాతీయ జండా ప్రవరతనా నియమావళి లోని ప ర్ట-II, పేర 2.2 యొకక (ix) 

నిబంధననిబంధనను జూల ై-19, 2022 ఆదేశ ల ప్రక రం భారత జాతీయ జండా 

ప్రవరతనా నియమావళి- 2002 ని కిరంది విధంగ సవరించడం జరిగింది.

(ix) ప్రజలు తమ ఇంట్ిప ై గ నీ ఆరుబయట్ గ నీ జండాను 

ప్రదరిశంచునప్ుడు ర డిర మరియు ప్గట్ిప్ూట్ ఎగురవేయవచుచను.

 భారత జాతీయ జండా ప్రవరతనా నియమావళి లోని పేర 1.3 మరియు 1.4 ప్రక రం 

జాతీయ జండా దీరఘ చత రస ర క రంలో ఉండాలి మరియు ఏ ప్రిమాణంలోన ైనా 

ఉండవచుచ క నీ పొ డవు వ డలుులు 3:2 నిషుతతలో ఉండాలి.

 జాతీయ జండాను బహిరంగ ప్రదేశ లలో వ తావరణ ప్రిసిాత లతో సంబంధం 

లేకుండా వీలయినంతవరకు సూరోయదయం నుండి సూర యసతమయం వరకు 

మాతరమే ఎగురవేయాలి.

 జాతీయ జండాను ప్రదరిశంచినప్ుడ అది ఎప్ుుడూ గౌరవ స ా నంలో(ఎత్తతన)

ఉండాలి విసుషటంగ ఉండాలి.

 నలిగిన లేదా చిరిగిన జండాను ఎగురవేయర దు, ప్రదరిశంచర దు

జాతీయ జండాను ఏ ఇతర జండా లేదా జండాలతో కలిపి ఏక క లంలో ఒకే వేదిక 

మీద ఎగురవేయర దు.

 భారత జాతీయ జండా ప్రవరతనా నియమావళి లోని ప ర్ట-III, స క్షన్ IX లో పేరకకని 

విధంగ జాతీయ జండాను భారత ర షటరప్త, ఉప్ ర షటరప్త, ప్రధానమంతర, గవరిర్ 

మొదల ైన ప్రముఖ్ులు తప్ు మరే ఇతర వ హనాలప ై జాతీయ జండాను 

ఎగురవేయర దు.

 జాతీయ ప్తాకం కంట్ే ఎత త గ లేదా ప ైన లేదా ప్కకప్కకన మరే ఇతర జండాల 

వేదికలు ఉండర దు.

 జాతీయ జండాను తలకిందులుగ అంట్ే క ష యరంగు కిందికి వచేచ విధంగ 

ఎగురవేయర దు. ఎవర ైనా వయకిత లేదా వసుత వుకు స లూయట్ చేసూత అవనతం 

చేయర దు. ఎదురవేయబడిన జాతీయ జండాప ై ప్ూలు, ప్ూలదండలు ఉంచర దు.

 జాతీయ జండాను తోరణం లాగ , ప్ూలదండ లాగ లేదా అలంకరణ వసుత వు లాగ 

ఇతర ఏ ప్దదతలోనూ ఉప్యోగించర దు. జాతీయ జండాను నేలప ైలేదా క లిబాట్ 

ప ై ప్రచర దు.

 జాతీయ జండాను పో డియంను లేదా వేదికను కప్ుడానికి వీలులేదు, ఎవవరూ 

కూడా నడుము కింది భాగప్ు దుసుత లుగ ఉప్యోగించర దు. కుషనుి, చేత 

రుమాళ్ళు, నేప్ కినుి, లో దుసుత లు మరియు డేరస్ మెట్ీరియల్క ప ై ముదిరంచర దు, 

ఎంబార యిడరీ చేయర దు.

 జాతీయ జండాను ప్రయివేట్ వయకుత ల అంతయకిరయలలో ఉప్యోగించర దు, జాతీయ 

జండాప ై అక్షర లు ముదిరంచర దు. వసుత వులను చుట్టడానికి, సవవకరించడానికి, 

ప్ంపిణీకి ఉప్యోగించర దు. వ హనాలప ై కప్ుర దు.

 జాతీయ జండాను అడాంగ ఎగురవేయునప్ుడు క ష యరంగు ప ై భాగంలో 

ఉండాలి. నిలువుగ ఎగురవేయునప్ుడు క ష యరంగు ఎగురవేసే వయకితకి ఎడమ 

వ ైప్ున ఉండాలి. జండాను ఎగురవేయునప్ుడు చురుకుగ ప ైకి లేపి దింప్ునప్ుడు 

న మమదిగ దింప లి.

 భారత ప్రభుతవం సూచించినప్ుడు తప్ు జాతీయ జండాను జండా సతంభం సగం 

ఎత త లో ఉంచర దు ఎలిప్ుడూ జండాను సతంభం ప ై భాగంలోనే ఉంచాలి.

 భారత జాతీయ జండా ప్రవరతనా నియమావళి2002 లోని పేర 3.44 ప్రక రం కిరంద 

కనప్రచిన ప్రతేయక వయకుత లకు మాతరమే తమ క రిప ై జాతీయ జండాను ఎగురవేసే 

ప్రతేయక హకుకను ప్రిమతం చేయబడింది. ర షటరప్త, ఉప్ర షటరప్త, గవరిరుి, 

ల ఫ్ిటన ంట్ గవరిరుి, ప్రధానమంతర, కేందరకేబ్లన ట్ మంత ర లు, సహాయమంత ర లు, 

ర షటర లేదా కేందరప లిత ప ర ంతాల ముఖ్యమంత ర లు, కేబ్లన ట్ మంత ర లు, లోక్ సభ,

 జయసభ, ర ష టర ల శ సనసభ, విధానసభల సవుకరుి, డిప్ూయట్ి సవుకరుి, ర షటర 

మరియు కేందరప లిత ప ర ంతాలోి ని ఎమెమలేయలు, సుపవరం కోరుట, హ ైకోరుట ప్రధాన 

నాయయమూరుత లు, నాయయమూరుత లు తమ క రిప ై జాతీయ జండావు 

ఉంచుకోవచుచ.

 భారత జాతీయ జండా ప్రవరతనా నియమావళి2002 లోని పేర 3.32 ప్రక రం 

జాతీయ జండాను ఇతర దేశ ల జాతీయ జండాలతో కలిపి ఎగురవేసే 

సందర్భాలలో, మిగిలిన జండాలను ఆంగి వరణమాల లోని అక్షర కరమంలో ఉంచాలి 

భారత జాతీయ జండాను వరుసలో కుడివైపున ఉంచాలి. జండాల వేదికలు సమాన ఎత్తు లో ఉండాలి.

 భారత జాతీయ జండా ప్రవర్తనా నియమావళి-2002 లోని పేర 2.22 ప్రకారం

జండా ప తబడి ప డ్ైపో యి ఉంట్ే జాతీయ జండా గౌరవ నికి భంగం కలగని  విధంగా దానిని తగులబెట్టడం కానీ, మరేదైనా ప్దదతిలో పూర్తిగా నాశనం చేయాలి.

సామాన్య ప్రజలకోసం తయారు చేయబడ్డ కాగితపు జండాలను ఎక్కడపడితే అక్కడ పడవేయకుండా ఓ ప్దదతి ప్రకారం పూర్తిగా నాశనం చేసేయాలి.